|
Âşık Edebiyatının en önemli
kaynaklarından olan cönkler, incelendikçe her geçen gün yeni isimler
yahut bilinen şairlerin yeni şiirleri gün yüzüne çıkmaktadır.
Senelerdir üzerinde çalıştığımız ve özel arşivimizde bulunan
cönklerde sözümüzü teyit edecek onlarca şair ve binlerce şiir
vardır. Biz bunlardan âşık şiirinin en bilinen siması Karacaoğlan’ın
şiirlerini konu edineceğiz.
Aşağıda metinlerini verdiğimiz Karacaoğlan’ın şiirleri
kitaplığımızdaki 9, 12, 19 ve 25 numaralı cönklerde yer almaktadır.
Bu alanda araştırma yapacaklara yardımcı olmak gayesiyle bir an önce
yayımlanmasının uygun olacağını düşündüm. Ancak şiir metinlerini
vermeden önce cönkleri tanıtmanın yerinde olacağı düşüncesindeyim.
9 no’lu cönk:
R. 1320 (M. 1904) yılında Tokat’ın Abdülfettah mahallesinde oturan
Deli Mehmetoğulları’ndan Mustafa oğlu Hasan Emirî efendi tarafından
tutulmuş, daha sonra Divirği’nin Höbek köyünden Yakup Aslan 11 X 16
cm. boyutlarındaki 135 yapraklı bir deftere aktarılmıştır. Defterde
51 şaire ait 120 şiir bulunmaktadır.
Şairlerin başlıcası şunlardır.
Abdal Abdal Dede, Ali, Asrî, Âşıkî, Azizî, Budala, Dedemoğlu,
Deli Boran, Derunî, Dertli Kâzım, Dertli Kerem, Derviş Ahmet, Derviş
Ali, Derviş Haydar, Derviş Musa, Emrah, Fuzulî, Güdeşlioğlu, Hasan,
Hatayî, Hüseyin, Hüseyin Abdal, Karacaoğlan, Kaygusuz, Kul Himmet,
Kul Himmet Üstadım, Kul Hüseyin, Kul Yusuf, Mesrurî, Miratî, Nesimî,
Nihanî, Nutkî, Öksüz Kul Himmet, Pir Sultan Abdal, Sadık, Sefil
Türabî, Seyyit, Sefil Ahmet, Sefil Ali, Sefil Hasan, Sefil Kul
Himmet, Sefil Mehmet, Sefil Öksüz, Sırrı, Sıtkı, Sultan Muhammet,
Teslim Abdal, Veli, Viranî.
12 no’lu cönk:
R. 1316 (M. 1900) yılında Divriği’nin Venk köyünde tutulmuş olan
bu cönk, 9 X 23 cm. boyutlarındadır. Orijinali Divriği’nin Mursal
köyündeki Kalaycı Kamber’dedir. 55 yaprak olan cönkte, 30 şairin 99
şiir bulunmaktadır.
Adı geçen şairler şunlardır.
Ali, Dertli, Dertli Kemter, Deli Boran, Esirî Baba, Feyzî,
Gevherî, Hasan Dede, Hasan Paşa, Hatayî, Hüseyin, İsmail, Kabulî
Baba, Kalender Baba, Karacaoğlan, Kemter, Kul Himmet, Kul Himmet
Üstadım, Kul Safi, Kusurî, Nesimî, Noksanî, Pir Mehmet, Pir Sultan
Abdal, Sadık Baba, Şem’î, Teslim Abdal, Veli, Viranî, Zekayî.
19 no’lu cönk:
8.5x19cm boyutunda ve 179 sayfadır. Maraş yöresinde yazılmıştır.
Aynı yazı karakteriyle yazılmış olması cöngün bir kişi tarafından
tutulduğunu göstermektedir. Ancak istinsah eden kişi ve yazıldığı
tarihle ilgili olarak cöngün herhangi bir yerinde kayıt yoktur.
Ayrıca cönkte şairi belirtilmeyen şiirler, müfretler ve mâniler de
yer almaktadır.
19 no’lu cönkte şiirleri yer alan şairlerin başlıcası şunlardır.
Ali Bey, Âşık, Beyoğlu Dertlî, Duran, Emrah, Fehmî, Fermânî,
Garip Serhat, Gevherî, Gülşenî, Hâfız, Hamdî, İlbend, İlmî, İsmail,
İzzet, Karacaoğlan, Kâtibî, Kerem, Kuloğlu, Leylâ, Mâhir, Mehmed,
Mustafa, Nevruzî, Niyâzî, Nuzûli, Rıza, Sâidî, Süreyya, Şemî, Şevkî,
Şirâzî, Yunus, Zâifî, Zârifî. Bunlardan Leyla adlı kadın
şairin şiirlerinin de cönkte yer alması dikkat çekicidir.
25 Nolu önk :
Cöngün aslı Seyit Burhanettin Akbaş’tadır. 9,5x19 cm. buyutunda
ve 38 sayfadır. Kayseri-Bünyan’dan gelen cöngün hangi tarihlerde
oluşturulmuş olabileceğine dair bir ibare bulunmamaktadır. Cönk'te
Âşık Ömer (4 şiir), Âşık Hasan, Karacaoğlan (4 şiir), Âşık
Mehmet, Kul Mustafa, Âşık Mahmud, Köroğlu, Derdimend ve Gevherî'nin
birer şiiri île 5 mahlassız şiir ve bir hutbe bulunmaktadır. 32.
sayfada Arapça hutbe vardır. Cönkteki yazı karakterinden cöngün tek
elden çıktığı anlaşılmaktadır. Cönk nesih yazı ile yazılmıştır. 3.
sayfadaki tahrip olmuş kısım dışında okunaklı, düzgün bir yazısı
vardır. Sayfalardaki mısra sayıları değişiktir.
|
