ana sayfa
türkü sözleri
türkü notaları
türkü hikayeleri
gönül verenler
bağlama-nota
ozanlarımız
halk müziği
konser-tv
kitaplık
yazılar
sözlük
arşiv
linklerimiz
görüşleriniz
site içinde ara
tavsiye edin
muhabbet

Güncellemelerden haberdar olmak için
e-mail listemize üye olunuz. 

İsim: 
E-mail: 
            
 

 

    3. BENTLERİ ÜÇ MISRA OLAN TÜRLÜLER 

Bu tip türküler aynı zamanda üçleme olarak da adlandırılır Mısraların kafiye düzeni aaa, bbb, ccc... yahut aab, ccd, eef... şeklindedir. Bazı üçlemelere 1-4 mısra arasında bağlantı sözleri eklenir. Bağlantılar farklı sözlerden oluşabildiği gibi genellikle aynı sözlerin tekrarı şeklindedir. Az da olsa, 5-7 mısralı bağlantılar vardır.


a. Sadece üçlüklerden ibaret olan türküler

CEREN TÜRKÜSÜ

Şu cerenin sulağına varmalı         Şu cerenin sulakları sekili
El bağlayıp divanına durmalı         Sekisinde gül ireyhan ekili
Şu güzeli sevdiğine vermeli          Mor belikler birbirine sokulu

Ceren çıkmış eşikliğin taşına         Şu cerenin sulakları kayalı
Güneş değmiş kemerinin kaşına     Kayasında selvi söğüt dayalı
Yeni değmiş on üç on dört yaşına  Şeker yemiş dudaklı boyalı

İnem gidem şu dağlardan aşağı
İki bacı çift bağlamış kuşağı
Bize derler Andırın’ın uşağı[39]


b. Bağlantıları bir mısra olan türküler

Bağlantılar aynen tekrarlanan sözlerden oluşur. Bentleri oluşturan mısralar ise kendi aralarında kafiyelidir. Yani kafiye düzenleri şu şekildedir: aaa-b, ccc-b, ddd- b.


BÜLBÜL NE YATARSIN

Bülbül ne yatarsın Çukurova'da          Bülbülün yatağı bahçeler bağlar
Eşin şahin kapmış kendin yuvada        Garibin yatağı kahveler hanlar
Kendim gurbet elde gönül sılada         Gurbet elde ölsem bana kim ağlar
Ötme garip bülbül gönül şen değil       Ötme garip bülbül gönül şen değil

Bülbül ne yatarsın bahar erişti          Bülbül ne yatarsın bahar yaz geldi
Kırmızı gül goncasına kavuştu           Bizim göle ördek geldi kaz geldi
Sılada sevdiğim aklıma düştü            Sılada sevdiğim benden vaz geldi
Ötme garip bülbül gönül şen değil      Ötme garip bülbül gönül şen değil

Bülbül ne yatarsın baharın vakti         Gülün nazla ömrü gelip geçiyor
Yıkıldı gönlümün sarayı tahtı              Bülbül kafesinden kaçmış uçuyor
Böyledir âlemde âşığın bahtı              Kervan yükün almış konup göçüyor
Ötme garip bülbül gönül şen değil       Ötme garip bülbül gönül şen değil

Kimi türkülerde ise, aşağıda olduğu gibi bağlantı sözleri ve kafiyeleri farklılık arz eder.


TURNAM GELİR

Turnam gelir çizin çizin
Kanadı boynundan uzun
Turnam gelir yazın güzün
Bizim göllere inin turnalar

Turnamın anadı eğri      Turnam gelir yata kalka
Böyle midir yarin ahdi    İbiğinde altın halka
Geldi serilmenin vakti     Gel bizim göllerde çalka

Bağlantı                         Bağlantı
(çizin çizin : sıra sıra)


c. Bağlantıları iki mısra olan türküler

Kafiye düzeni (aaa-bb, ccc-bb, ddd-bb, eee-bb) olan türkülerdir. Bağlantı sözleri her bendin sonunda aynen tekrarlanır.

ZEYNEP

Zeynep bu güzellik var mı soyunda         Zeyneb'e yaptırdım altından tarak
Elvan elvan güller biter koynunda          Tara kâkülünü gerdana bırak
Arife gününde bayram ayında                Zeyneb'e gidemem yollar pek ırak

Zeyneb'im Zeyneb'im allı Zeyneb'im         Bağlantı
Üç köyün içinde şanlı Zeyneb'im

Söğüdün yaprağı narindir narin         Kangal'dan aşağı Mamaş'ın köyü
İçerim yanıyor dışarım serin             Derindir kuyusu serindir suyu
Zeyneb'i bu hafta ettiler gelin         Güzeller içinde Zeyneb'in huyu

Bağlantı                                         Bağlantı [40]


Bazı türkülerin bağlantıları aynen tekrarlanan sözlerle değil, kendi aralarında kafiyeli kelimelerle oluşturulmuş sözlerle sağlanır. Bu tip şiirlerin de kafiye düzenleri yukarıdaki gibidir.

EMİNE'M OTURMUŞ

Emine'm oturmuş taşın üstüne
Taramış zülfünü kaşın üstüne
Selâmın gelirse başım üstüne

Emine'm Emine'm aslan Emine'm 
Gel otur yanıma yaslan Emine'm

Emine'm oturmuş gül ile oynar
Taramış zülfünü tel ile oynar
Sabah serininde yel ile oynar

Emine'm Emine'm yaman Emine'm
Gel otur yanıma aman Emine'm

Karşı dağda yeşil buğday ekili
Emine'min top top olmuş kekili
Emine'm olmuştur kızlar vekili 

Emine'm Emine'm üzen Emine'm
Gel otur yanıma düzen Emine'm

Emine'm oturmuş kendini över
Altın saç bağları topuğu döğer
Bin altın vermişim bin daha değer

Emine'm Emine'm hanım Emine'm
Gel otur yanıma canım Emine'm

Emine'm Emine'm sabah suyuna
Al fistan kestirdim ince boyuna
Kurban olam Emine'min huyuna

Emine'm Emine'm nemsin Emine'm
Gözümün içinde nemsin Emine'm [41]

(zülf : yüzün iki yanındaki saç, işkil : şüphe)

Bentleri üçlüklerden oluşan bazı türkülerin bağlantıları farklı sözlerden ve kafiyelerden oluşabilir. Bunun yanında, daha önce kullanılmış sözler tekrar bağlantı olarak kullanılabilir. Hal böyle olunca türkünün kafiye düzeni de değişik olur ve aaa-bb, ccc-dd, eee-ff, ggg-hh... şekline dönüşür. Sözgelişi, aşağıya aldığımız ve 15 bentten oluşan Eğin Türküsü bu özellikte bir türküdür.

EĞİN

Eğin viran olmuş baykuşlar öter           Eğin dağlarında güller bitmiyor
Gül olan yerlerde bülbüller öter            Viran bahçelerde bülbül ötmüyor
Cevrini ben çektim el almış yatar         Yarimin sevdası baştan gitmiyor
Ya ben ağlamayım kimler ağlasın          Gel ağam gel ağam gel de yine git
Yaram yürektedir kimler bağlasın          Akan yaşlarımı sil de yine git

Eğin'in ardından akan                     Fırat'tır Eğin'in etrafı dağdır meşedir
Ağamın bindiği demir kır attır           İçinde oturan beydir paşadır
Sılaya gelmesi hayli murattır           Yüz elli mahalle beş yüz köşedir
Gel ağam gel ağam olma hıyanet     Gel ağam gel ağam olma yalancı
Gurbet icad eden görmesin cennet  Benim ahım eder seni dilenci

Eğin'in içinde bir sulu ırmak                 Ağam İstanbullu Eğinli misin
Aman ne müşkülmüş yardan ayrılmak    Sılaya gelmeye yeminli misin
Nasip olmayacak yatıp sarılmak           Yoksa bana da mı emin değilsin
Tez gel ağam tez gel ömrüm geçiyor    Tez gel ağam tez gel eğlenmeyesin
Ecel şerbetini yarin içiyor                   Elde güzel çoktur evlenmeyesin

Eğin viran olmuş bülbül ötmüyor          Sabahtan kalktım ki güneş parlıyor
Ağam ırak yolda elim yetmiyor            Ağam atın terkisini bağlıyor
Sayı tutam dedim sayı gitmiyor           Baktım ağam usul usul ağlıyor
Gel ağam gel ağam tez gel sılaya        Tez gel ağam tez gel dayanamıyom
Sen gelmezsen ben geleyim oraya       Uyku gaflat bastı uyanamıyom

Ağam odamızın sergisi çuha              Eğin'in altında susuz çaylara
İnceldi bağrımız pek oldu yufka         Yalvarırım yıldızlara aylara
Göreyim yüzünü bu canım çıka          Yar ile sahrada geçen çağlara
Tez gel ağam tez gel gel de yine git  Ya ben ağlamayım kimler ağlasın
Akan gözyaşımı sil de yine git           Bu garip gönlümü kimler eğlesin

Ağam sen gideli yedi yıl oldu               Ağamın bıyığı burmadır burma
Diktiğin ağaçlar meyveye döndü           Bir teli ibrişim bir teli sırma
Seninl gidenler sılaya döndü                Mevlâ'yı seversen gurbette durma
Gel ağam gel ağam olma hıyanet          Gel ağam gel ağam gel de yine git
Gurbet icad eden görmesin cennet       Akan gözyaşımı sil de yine git

Güneş doğar iken allanır dağlar           Yeşil kurbağalar öter göllerde
Yeşil ipeklere boyanır bağlar               Kırıldı kanadım kaldım çöllerde
Yarimin hasreti ciğeri dağlar               Anasız babasız gurbet ellerde
Ya ben ağlamayım kimler ağlasın         Ya ben ağlamayım kimler ağlasın
Yürek yarasını kimler dağlasın             Şu mahzun gönlümü kimler eğlesin

Bayram geldi diye oynuyor kızlar
Yari düşününce yüreğim sızlar
Karalar giyinmiş gökte yıldızlar
Tez gel ağam tez gel bayram geliyor
Eller sevdiğine allar alıyor [42]
(eğlenmek : bir yerde kalıp zaman geçirmek, sayı : saî, haberci )


İki mısra bağlantılı türküler içinde, bağlantı sözlerinin tamamen farklı şekilde olanları da vardır. Kafiye düzeni yukarıdaki türküde olduğu gibidir.

KAR MI YAĞDI

Kar mı yağdı Kütahya'nın dağına       Ah Kerime'm hangi bağın gülüsün
Ateş düştü ciğerimin bağına            Sen Mevlâ'nın bir sevgili kulusun
Gül döşenmiş şalvarının ağına           N'ettim sana sen Allah'tan bulursun
A dağlar a dağlar laleli dağlar           Külhan tütününden baskın sanarım
Lalesi boynunda bir gelin ağlar          Uyuyup uyanıp seni ararım

Yine yeşillendi suların başı               Varam gidem dağlar alsın önümü
Aktı da dinmiyor gözümün yaşı         Yadlar aldı koyvermiyor gülümü
Ateşe koysunlar gülmedik başı          Ateşlere yaktım deli gönlümü
Kayırma sevdiğim gün böyle kalmaz   Ölüm olsa ayrılıklar olmasa
Yanar yüreğimin ateşi sönmez          Ya n'edem sevdiğim eller sarmasa [43]

(kayırma : merak etmek)


ç. Bağlantıları üç mısra olan türküler

Bentleri ve bağlantıları üç mısra olan türkülerdir. aaa-bbb, ccc-bbb, ddd-bbb ... şeklinde kafiyelenirler. Bağlantı sözleri aynı veya farklı sözlerden oluşabilir. 

EZO GELİN

Ezo Gelin benim olsan seni vermem feleğe
Güzel yosmam başın için salma beni dileğe
Anası huridir de kendi benzer meleğe
         Nen eyle de ah bahtı karam nen eyle 
         Çık Suriye dağlarına bizim ele el eyle
         Gel bahtı karam gel sıladan ayrı yazılım gel

Ezo Gelin çık Suriye dağlarının başına
Güneş vursun da kemerinin kaşına
Bizi kınayanan bu ayrılık gelsin başına

         Bağlantı


ELİF KIZ

Elif kız da çıkmış dağın başına
Ay mı doğmuş gün mü doğmuş kaşına
Elif henüz girmiş on dört yaşına
         Elif’im ağlama
         Karalar bağlama
         Gidiyorum eyleme

Kutnu kumaş atlas döşek yumuşak
Elif’in koynunda taze bir uşak
Elif ister sabaha dek boğuşak
         Elif’im densiz
         Gerdanı bensiz
         Duramam sensiz[44]


EVLERİNİN ÖNÜ BAKLA

Evlerinin önü bakla 
Güvercinler döner takla
Al beni yanında sakla
         Aman aman dayanamam
         Seher vakti uyanamam
         El kızısın güvenemem

Evlerinin önü handır
Yanar yüreğim külhandır
Görmeyeli çok zamandır
         Bağlantı[45


d. Bağlantıları dört mısra olan türküler

Üçlük olan bentlere dört mısra ilave edilerek söylenen türkülerdir. Bu türkülerde de bentler kendi arasında, bağlantılar kendi arasında kafiyelenirler. Kafiye düzenleri aaa-bbbb, ccc-bbbb, ddd-bbbb... şeklindedir. Kimi zaman bağlantı sözleri manilerle sağlanır. Bu durumda bağlantıların kafiyesi mani kafiye düzeninde olduğu gibi bbxb şekline dönüşür.

EVLERİ VAR ENGİN

Evleri var engin             Evleri var düzde
Babası var zengin          Name gelin yüzde
Name benim dengim       Name'm benim sizde
Andım Name gelin          Andım Name gelin
         Yandım name gelin         Yandım name gelin
         Bir gonca gül idim           Bir gonca gül idim
         Soldum name gelin          Soldum name gelin [46]

(Name : Naime)


PINAR BAŞINDAN BULANIR

Pınar başından bulanır (canım oy)
İner ovayı dolanır (canım oy)
Sende çok mallar talanır (canım oy)
         Dağlar duman oldu
         Çayır çimen oldu
         Ben yari görmedim
         Halim yaman oldu

Hiç ovaya inmedinmi (canım oy)
Aşk oduna yanmadın mı (canım oy)
Gam gussadan donmadın mı (canım oy)
         Bağlantı

Yaz görmemiş kışa benzer (canım oy)
Dört görmemiş başa benzer (canım oy)
İçmiş de sarhoşa benzer (canım oy)
         Bağlantı

Köroğlu serinden geçti (canım oy)
Aşkın dolusunu içti (canım oy)
Ayvaz gelip bundan geçti (canım oy)
         Bağlantı

(talanmak : yağma etmek, gussa : kaygı, tasa, keder, dolu : bade, bundan : buradan)


e. Bağlantıları beş mısra olan türküler 

Kafiye düzeni aaa-bbbbb, ccc-bbbbb, ddd-bbbbb... yahut aaa-bbccc, ddd-bbccc, ee-bbccc... şeklindedir. Bağlantı sözü aynen tekrarlanan sözlerdir.

MİHRALİ BEY** 

Ben gidiyom Rüştü Bey'im ağlama
Köz koyup da ciğerimi dağlama
Alay gitti beni burda eğleme
         Yemen'e de benim ağam Yemen'e
         Erdi m'ola Mihrali Bey Yemen'e
         Kurdu m'ola çadırları çimene
         Oğul köz düştüğü yeri yakar kime ne
         Oğul dert benim değil mi vallah kime ne

Ben gidiyom Rüştü Bey'im sana bir nişan
Susuzluktan alayları perişan 
Hiç iflah olur mu Yemen'e düşen
         Bağlantı 

Mihrali'yi sorarsan ezelden yaslı        Mihrali'yi sokaklarda tuttular
Çifte al kılıcın ucları paslı                Ağamı da bir kurşuna sattılar
Ta ezel ezelden yaslıyım yaslı          Mihrali'yi yemen'e de attılar
         Bağlantı                                     Bağlantı

Mihrali Bey Hamidiye alayı               Devlete bağlıdır şu senin başın
Düşmanlar çıkardı türlü belayı          Cihanda aransa bulunmaz eşin
Nedir Ali Bey'im bunun kolayı           Elliyle altmışa yakındır yaşın
         Bağlantı                                     Bağlantı

Kum tepesi oldu görünmez otlar          Arap atlar geldi bağlanmak ister
Açlıktan ölüyor küheylan atlar            Kömüşlerin geldi yağlanmak ister
Kardaş şehit düştü nice yeğitler         Rüştü Bey büyüdü evlenmek ister
         Bağlantı                                     Bağlantı

(Rüştü Bey : Mihrali Bey'in oğlu, Ali Bey : Mihrali Bey'in kardeşi)


f. Bağlantıları altı mısra olan türküler 

YAĞMUR YAĞAR YER YAŞ OLUR

Yağmur yağar yer yaş olur
Rakı içen sarhoş olur
Güzel sevmek pek hoş olur
         Ayaş üzüm asması
         Urumeli yosması
         Sarsam olmaz mı
         Ellilik liraları
         O beyaz gerdana
         Taksam olmaz mı

Yağmur yağar biber gibi
Yerler çeker sünger gibi
Benim yarim hünkâr gibi
         Bağlantı[47]


g. Bağlantıları fazla sayıda mısralı olan türküler

Üçlü bentlere dörtten fazla sayıda sözler ilave edilerek meydana getirilmiş olan türkülerdir. Bağlantı mısraları 7, 8, 9 hatta on mısra olabilir. Sözgelişi TRT Repertuarında THM 918 numarasıyla kayıtlı Adanalı türküsünde bağlantı kısmı on mısralıdır. Bağlantılarda sistemli bir kafiye düzeni olmamakla beraber, genellikle birbirine yakın olan mısralarda kafiyeye özen gösterilmiştir. 

EVLERİNE VARAMADIM GAZELDEN

Evlerine varamadım gazelden (aman)
Sokağına çıkamadım güzelden
Sever idim kız ben seni ezelden (efem)
Top zülüflüm dalgın uykulardan uyanamadım
Sürmeli gözlü yarim senden ayrılamadım
         Yattım yarin dizine
         Baktım elâ gözüne
         Kulak verdim sözüne
         Dalgın uykulardan uyanamadım
         Sürmeli gözlü yarim senden ayrılamadım

Bir gemim var salıverdim engine (aman)
Kaderim yok düşemedim dengime
Şimdi rağbet güzel ile zengine (efem)
          Bağlantı [48]


HOROZUMU KAÇIRDILAR

Horozumu kaçırdılar
Damdan dama uçurdular
Suyuna da pilav pişirdiler
         Piligâh piligâh pili pili gâh gâh
         Küpeli Horoz'um yar kar beyazım
         Bir sabah kalktım
         Avluya baktım
         Aradım taradım
         Bağırdım çağırdım
         Piligâh piligâh pili pili gâh gâh
         Küpeli Horoz'um yar kar beyazım

Kanadı var kilim gibi
İbiği var elim gibi
Acısı var ölüm gibi
         Bağlantı [49


h. İki bağlantılı türküler

BEYLER BAHÇESİ

Beyler bahçesinden atlayamadım
Cephanem döküldü toplayamadım
Zalim düşmanları haklayamadım
         Var git oğlan vargit ben sana varmam
         Annenden babandan intizar almam

         Tabancası belinde
         Şişhanesi belinde
         Güzel İzmir yolunda
         Ben bir güzele vuruldum

Beyler bahçesinde kandiller yanar
Kandilin şavkına bülbüller konar
Herkes sevdiğine böyle mi yanar
         Bağlantı[50]


BAĞ ALTINDA OTURURKEN

Bağ altında otururken
Gül güle bade doldururken
Yar doldurup ben içerken
         İmanım al kadeh kana boyandı
         Yosmam ahbaplar bade dolandı

         Sürü sürü kızlar
         Sürmeli gözler
         Göğsünde çapraz
         Düğmeli kızlar

Al kirazım dalındayım
Yar senin hayalındayım
Ölene dek vaz geçmem
         Bağlantı [51]


ı. Bağlantıları mısra aralarında olan türküler

Üçlüklerle kurulu bazı türkülerin bağlantısı mısra aralarına getirilmiştir. Bu tip türkülerin bağlantıları genellikle 6, 7, 8 mısralardan mürekkeptir.Üçlükler ve bağlantılar kendi aralarında kafiyelenmişlerdir.

GICIR GICIR GELİR

Gıcır gıcır gelir yarin kağnısı
         Aman ömrüm palazım aman
         Öldürdün beni
         Soldurdun beni
         Yosmanın kızı 
         Etme bu nazı
         Gel bize bazı
         Salın da boynunu göreyim aman
         Ben aşkından öleyim aman

Ben de bilmem benim yarim hangisi
         Bağlantı

Fidan boylu ince belli kendisi
         Bağlantı [52]


4. BENTLERİ DÖRT MISRALI OLAN TÜRKÜLER 

Çoğunluğu manilerin ardarda getirilmesiyle, koşma düzeninde yahut bağlantı ilaveleriyle oluşturulmuş türkülerdir. Bunun yanında bentleri on bir heceli sözlerle meydana getirilmiş olan çeşitleri de vardır. Bu türkülerin yapısına göre kafiye düzenleri de değişik olur. Oldukça değişik özellikler gösteren ve temeli dörtlükler üzerine bina edilmiş olan bu türküleri şu şekillerde gruplandırabiliriz:


a. Sadece dörtlüklerden kurulu türküler 

Bu tip türkülerin genellikle, mısraların başlarına veya sonlarına; aman, yar yar. diloy, le le yar, haydi de haydi, oy aman... tarzındaki nida sözleriyle, hatta daha fazla sayıda sözlerden oluşturulan kelime gruplarıyla sağlanan bağlantılar getirilir.

ELİNİZDEN ELİNİZDEN

Yar yar yar Elinizden elinizden
Kurtulaydım dilinizden amman
Yeşil başlı ördek olsam
Sular içmem gölünüzden amman

Yar yar yar İnce çayır biçilir mi
Soğuk sular içilir mi amman
Bana yardan geç diyorlar
Yar tatıdır geçilir mi amman

Yar yar yar Ezmeyinen ezmeyinen
Yar bulunmaz gezmeyinen amman
Mezarımı kızlar kazsın
Gümüş saplı kazmayınan amman[53]


GURBETE GİDİŞİMDİR

Gurbete gidişimdir Oy na na na 
Goncagül derişimdir Oy na na na
Eğil eğil öpem yar Oy na na na
Belki son görüşümdür Oy na na na

Dut ağacı boyumca Oy na na na
Dut yemedim doyunca Oy na na na
Çöl kalasın İstanbul Oy na na na
Dar görmedim doyunca Oy na na na

Mavi şalvar göbekte Oy na na na
Kahve döğer dibekte Oy na na na
Yarim gitmiş gurbete Oy na na na
Sevdası var yürekte Oy na na na

Bülbül yuvada inler Oy na na na
Öter kalbini dinler Oy na na na
Benim göynlümde sensin Oy na na na
Senin gönlünde kimler Oy na na na[54]


b. Bağlantıları bir mısra olan türküler

Ard arda getirilen manilere bir mısra ilave edilerek söylenen türkülerdir.

BAŞINDAKİ YAZMANIN

Başındaki yazmanın
Çiçekleri solmaz mı
Kız açsana yüzünü
Biraz görsem olmaz mı
  Gel gel gel aman aman ley ley ley leylim

Tuttum parmaklarından          Çekmecemi açamam
Öptüm yanaklarından            Gülden gömlek biçemem
Vallah alırım seni                   Padişah tahtın verse
Beyin konaklarından            Ben yarimden geçemem

         Bağlantı                   Bağlantı

Derdim var dağlar gibi          Yeşil ipek ezemem
Söylemem eller gibi             Ben canımdan bezemem
Yana yana kül oldum           Ellerin kızı için
Virane bağlar gibi               Deli olup gezemem

         Bağlantı                   Bağlantı[55]


YOZGAT SÜRMELİSİ

Of of 
Sabahınan esen seher yeli mi
Benim gönlüm divane mi deli mi
Durup durup yar göğsünü geçirir
Yoksa bugün ayrılığın günü mü
  Vay vay annem sürmelim vay

Of of 
Gel yar senin ilen bir kâm edelim
Kavilden karara dönmemesine
İkimiz bir dala yuva kuralım
Başka daldan dala konmamasına
  Vay vay annem sürmelim vay

Of of 
Kaşın çamelenmiş kirpik üstüne
Havada buludun ağdığı gibi
Çiy düşmüş de gül sineler ıslanmış
Yağmurun güllere yağdığı gibi
  Vay vay annem sürmelim vay[56]


c. Bağlantıları iki mısra olan türküler

Farklı şekilleri vardır. Bir kısmının bentleri ve bağlantıları kendi aralarında kafiyelidir. Bentler genellikle aynen tekrarlanan sözlerdir.

BULUT GELİR

Bulut gelir pare pare             Bulut gelir salkım saçak
Dördü beyaz dördü kare        Böğrüme soktular bıçak
Sen açtın sineme yare          Bana yalan sana gerçek
Bulunmaz derdime çare         Sebep olan Mevlâ'dan çek

Aman ceylan aman dersin                   Bağlantı
Bir gün canından bezersin


KOYUN GELİR

Koyun gelir yata yata                 Koyun gelir yozuyunan
Çamurlara bata bata                  Ayağının tozuyunan
Gelin Ayşe'm suya gitmiş             Gelin Ayşe'm sele gitmiş
Yosunları tuta tuta                    Yanı çifte kuzuyunan

Aman Ayşe'm yaman Ayşe'm                   Bağlantı 
Dağlarbaşı duman Ayşe'm

Ağılın önünde kavak
Kavaktan dökülür yaprak
Gelin Ayşe'm sele gitmiş
Eli kına yüzü duvak

Bağlantı [57]


ŞEFTALİ AĞAÇLARI

Şeftali ağaçları              Bahçalarda idrişah
Türlü çiçek başları          Boyu uzun kendi şah
Yaktı yandırdı beni          İki gönül bir olsa
Yarin hilâl kaşları            Ayıramaz padişah

Tin tin tinimini hanım          Bağlantı
Seni seviyor canım 

Bahçalarda kereviz
Biz kereviz yemeyiz
Bize Sinoplu derler
Biz güzeli severiz

Bağlantı [58]


ç. Bağlantıları üç mısra olan türküler

Bentleri genellikle manilerden oluşturulan türkülerdir. Bağlantı olarak getirilen üç mısralı sözler birbiriyle kafiyeli olan sözlerdir.

MADIMAK

Madımak bitti m'ola        Madımağın alları
Yolları duttu m'ola         Tutu m'ola yolları
Elâ gözlü nazlı yar         Hiç aklımdan çıkmıyor
Beni unuttu m'ola          Yarin tatlı dilleri

Ah madımak madımak          Bağlantı
Yar madımak madımak
Dön de bir yol geri bak

Madımak kurutmadım
Yar seni unutmadım
Hatırını saydım da
Üstüne yar tutmadım

Bağlantı [59


İNCE ÇAYIR BİÇİLİR Mİ

İnce çayır biçilir mi
Sular ayaz içilir mi
Bana yardan vazgeç derler
Yar tatlıdır geçilir mi

  Ağam ben yandım paşam ben yandım
  Ellerin köyünde eğlendim kaldım
  Bir vefasız yare bağlandım kaldım

Aman ördek yeşil ördek      Elinizden elinizden
Kanadını deşir ördek          Kurtulaydım dilinizden
Çift gidersin tek gelirsin     Yedi başlı ördek olsam
Hani senin eşin ördek        Sular içmem gölünüzden

Bağlantı Bağlantı[60]


d. Bağlantıları dört mısra olan türküler

Bağlantı sözleri dört mısralık manzum parçalardır. Bunun yanında bağlantı olarak manilerin eklendiği türküler, hiç de az değildir.

KARADUTA YASLANDIM

Karaduta yaslandım 
Yağmur yağdı ıslandım 
Kınamayın a dostlar 
Şekerinen beslendim 

  Gel gülüm etme gülüm 
  Sensin benim sümbülüm
  Ezelden ayrı düştüm
  Sensin benim sevdiğim

Karadut oyulur mu         Çiğ sütten kaymak olmaz
Güzele doyulur mu         Güzele doymak olmaz
Güzel seven yiğidin        Eğil bir yol öpeyim
Kolları yorulur mu          Yolcuyum durmak olmaz

Bağlantı                         Bağlantı[61]


KEMANIMIN TELLERİ

Kemanımın telleri             Kekliğin gözü elâ
Gezdim gurbet elleri         Başıma açtı belâ
Öyle yadıma düşmüş        İgit ona demişem
Yarin tatlı dilleri              Sevdiğini tez ala

  Aman yare di gelsin         Bağlantı [62]
  Canım yare di gelsin
  Sizin yar sizin olsun
  Bizim yare di gelsin 


6. Bağlantıları beş mısra olan türküler

Manilerden oluşan manilere bağlantı olarak yine mani getirilir ve bağlantının sonuna aynen tekrarlanan iki mısralık bir söz eklenir.

İĞNEM DÜŞTÜ YERLERE

İğnem düştü yerlere        Güvem dalı eğmeli
Karıştı gazellere              Güvemini yemeli
Tabiatım kurusun            Hakikatli yar ise
Bakarım güzellere            Sevdiğine varmalı

  Hop şimdallı şimdallı                 Bağlantı[63]
  Yar kapısı mandallı
  Mandalını kırmalı
  İçeriye girmeli
  Yar olduğun bilmeli


f. Bağlantıları altı mısra olan türküler

KUNDURALIM

Ata binip savuşma
Çalıları dolaşma
Sen babama dünür sav (da kunduralım)
Gerisine karışma (da gel kibarım)

  Al elma kızıl elma
  İrafa dizili elma
  Sen alnıma yazıldın (kunduralım)
  İster al ister alma ( da gel kibarım)
  Sarı lira verelim saydıralam
  Beş-on lira verelim kandıralım

Kaleden iniyordum
Çağırsan duyuyordum
Yarim ateş ben pamuk (da kunduralım)
Püf desen yanıyordum (da gel kibarım)

  Bağlantı[64


g. Bağlantıları yedi mısra olan türküler

AĞLAMA CEYLAN BALASI

Ağlaram yaşım gider
Gülsem yoldaşım gider
Geçmerem nazlı yardan
Bilsem de başım gider

  Ağlama ceylan balası
  Sızlama ceylan balası
  Gider gözüv karası
  Soyunum bak canıma
  Hepsi sevdav yarası
  Özüv şıh özüv mulla
  Nedi bunun çarası

Ağlaram ağlar kimin        Ağlar ağladı meni
Derdim var dağlar kimin   Çarpaz bağladı meni
Yüz yerden yaralıyam     Demir zencir kâr etmez
Gezerem sağlar kimin      Zülfuv bağladı meni

Bağlantı                         Bağlantı[65]


h. Bağlantıları sekiz ve daha fazla mısra olan türküler

HAYRİYE

Evden çıktı yürüdü
Saçı yerde sürüdü
Sağolası hayriye
Cahil ömrüm çürüdü

 Hayriye Hayriye
 Hıldır hıldır yürüye
 Gelin ömrün çürüye
 Erim erim eriye
 Bizim evden geriye
 Üç adım gel beriye
 Kalın kaşlı Hayriye
 Hoş bakışlı Hayriye

Bu dere taş arası         Kız ben seni görünce
Kirpiğin kaş arası         Atlarım taştan taşa
Nerde kaldın gelmedin   Kurban olam hayriye
Hey başımın belası       Sendeki o bakışa

Bağlantı                         Bağlantı[66]


DEĞİRMENİN OLUĞU

Değirmenin oluğu (Yar yareli gelin)
Kavaktandır kavaktan (Yar yareli gelin)
Gelinlerin duvağı (Yar yareli gelin)
İpektendir ipekten (Başı sevdalı gelin)

  Kızlar yakar fenarı
  Keçeci baban geliyor
  Sancısı tutmuş ölüyor
  Arpa buğday çakıllı
  Şimdiki kızlar akıllı
  Güzeli nasıl severler
  Şöyle böyle severler
  Çirkini nasıl severler
  Bardaklığa teperler
  Aha böyle teperler

Dama çıkma baş açık (Yar yareli gelin)
Arpalar kara kılçık (Yar yareli gelin)
Kız Allah’ın seversen (Yar yareli gelin)
Bohçan al da yola çık (Başı sevdalı gelin)

Bağlantı[67]


ı. Bağlantıları mısra aralarında olan türküler

Bentler manilerden ibarettir. Her mısradan sonra, genellikle aynen tekrarlanan sözlerden oluşan bağlantılar eklenir.

ÇİFTE HAVASI

Eğilin ağmayalar                         Kızlar ekin biçiyor
Vay benlim nenni nenni                   Bağlantı
Sürmelim yaktın beni                 Suyu nerden içiyor
Öynüğü boyamalar                         Bağlantı
Bağlantı                                 Gelin hona duralım
Eğilin ekin biçek                            Bağlantı
Bağlantı                                 Kızlar vakit geçiyor
Biz(i) ırgattan sayalar                    Bağlantı

Bağlantı

Kızlar kalıç atıyor

Bağlantı

Kolu kola çatıyor

Bağlantı

Kızlar çabuk olalım

Bağlantı

Kızlar güneş batıyor

Bağlantı [68]

(kalıç : orak)


ÇAY AŞAĞI İNERKEN

Çay aşağı inerken                         Çay aşağı çim tutar
Yaz gelir leylek yuva yapar gider         Bağlantı
Kız gider oğlan gama bağlar gider
Yitirdim tabancamı                         İki gelin mum tutar

        Bağlantı                                         Bağlantı

Tabancamı ararken                         Güzelleri severken

        Bağlantı                                         Bağlantı

Ben buldum eğlencemi                      Çirkinleri huy tutar

Bağlantı                                         Bağlantı[69]


HA UN ELE 

Kapıda gümüş firke (de)
Dumanım direk direk (de ha ha da)
  Ha yavruya hah ha da
  Ha güzele hah ha da
  Ha un ele hah ha da
  Ha dönele ha
El yarine kavuşmuş (da)
Darısı bize felek (De hah ha da)

Bağlantı

Çıra çaktım yanmadı (da)
Meyil verdim alma (da hah ha da)

Bağlantı

Çok yalvardım Allah’a (da)
Duam kabul olmadı (da hah ha da)

Bağlantı

Çaya indim oturmam (da)
Elim suya batırmam (da hah ha da)

Bağlantı

Ben bir güzel kekliğim (de)
Her avcuyı tutulmam

Bağlantı[70]


i. İki bağlantılı türküler

OĞLAN GİDER İŞİNE

Oğlan gider işine
Yandım altun dişine
Bileydim nişanlısın
Hiç düşmezdim peşine

  Al oğlan bu da sana
  İçtiğin sular sana
  Oğlan darılma bana
  Beyaz gerdanım sana

  Aman ilahi gelin
  Sebebim sensin gelin
  Ben bir gonca gül idim
  Soldurdun beni gelin

Karşıda ot bitmez mi                 İndim kuyu dibine
Süpürseler gitmez mi                 Baktım suyun rengine
Bir yiğidin kazancı                    Anneler kız besliyor
On beş kıza yetmez mi              Vermiyor sevdiğine

        Bağlantı                                 Bağlantı[71]


j. Bağlantıları mısra sonlarında olan türküler 

DAR KÖPRÜDEN GEÇERKEN

Dar köprüden geçerken          Uy aman yarim yar
Köprü salladı beni                 Oğlan oğlan nar danem oğlan bir danem oğlan
Ben ele varmaz idim              Uy aman yarim
Ağam yolladı beni                 Oğlan oğlan nar danesiyim yarin bir danesiyim

Dar köprüden geçerken         Uy aman yarim yar
Elim değdi eline                   Oğlan oğlan nar danem oğlan bir danem oğlan
Altın kemer takınmış             Uy aman yarim
Yarim ince beline                 Oğlan oğlan nar danesiyim yarin bir danesiyim 

Dar köprüden geçerken         Uy aman yarim yar
Geldik omuz omuza               Oğlan oğlan nar danem oğlan bir danem oğlan
Benden sana fayda yok         Uy aman yarim
Yarim sen gelme bize            Oğlan oğlan nar danesiyim yarin bir danesiyim[72]


1  2  3  4  5       







[39]. Yaşar KEMAL, Sarı Defterdekiler (Haz. Altay KABACALI), İst., 1997, s. 153.
[40]. Muzaffer SARISÖZEN, ,Türk Halk Musikisi Usulleri Ank., 1962, s. 111.
(Ayr›ca: Muzaffer SARISÖZEN, Köy Seçme Şarkıları, İst., 1934, s. 57.)
[41]. Cevdet KUDRET, a. g. e., s. 302.
[42]. Cevdet KUDRET, a. g. e., s. 302- 304.
[43]. Cevdet KUDRET, a. g. e., s. 304- 305.
[44]. Ahmet Talat ONAY, a. g. e., s. 42.
[45]. Muzaffer SARISÖZEN, Türk Halk..., s. 41.
[46]. Ahmet Talat ONAY, a. g. e., s. 44.

** Befl yüz atlısıyla 75 yaşında Yemen'e giden, fakat oranın sıcağına dayanamayıp şehit olan Mihrali Bey'in Yemen seferi üzerine söylenmiş türküdür. (Genifl bilgi için bkz.: Doğan KAYA, Bir Destan Kahraman› Mihrali Bey, HK, 1984/4, İst., 1985, s. 81-98.)

[47]
. Ahmet Talat ONAY, a. g. e., s. 46.
[48]. TRT Repertuvarı, THM No. 1027.
[49]. Muzaffer SARISÖZEN, Türk Halk..., s. 43.
[50]. TRT Repertuvarı, THM No. 442.
[51]. TRT REpertuvarı, THM No. 275.
[52]. Muzaffer SARISÖZEN, Türk Halk..., s. 38.
[53]. TRT Repertuvarı, THM No. 413.
[54]. Burhan TARLABAŞI, a. g. e., s. 54.
[55]. Cevdet KUDRET, a. g. e., s. 309.
[56]. Mustafa USLU, Yozgat Türküleri Üzeine Bir Tasnif Denemesi, Folklor, IV (39), 1.1990, s. 52.
[57]. Muzaffer SARISÖZEN, Köy..., s. 34.
[58]. Muzaffer SARISÖZEN, Türk Halk..., s. 13.
[59]. Muzaffer SARISÖZEN, Türk Halk..., s. 14.
[60]. Ahmet PETEKÇİ, Konya Türküleri, TFA, VII (157), 8.1962, s. 2801
[61]. Necdet SAKAOĞLU, Divriği Türküleri, TF, II (24), 7.1981, s. 13.
[62]. Muzaffer SARISÖZEN, Türk Halk..., s. 47.
[63].  TRT Repertuvarı, THM No. 1620.
[64]. Veysel ARSEVEN, Kırşehir’de Evlenme ve Düğün Âdetleri, TFA, III (67), 2. 1955, s. 1071.
[65]. TRT Repertuvarı, THM No. 1350. / Mehmet ÖZBEK, Folklor ve Türkülerimiz, İst., 1981, s. 136-137.
[66]. Özcan SEYHAN, Çukurova Dolaylarında Halk Müziğinin Söz ve ses Yapısı, II. UKÇHKS, Adana, 1993, s. 521.
[67]. TRT Repertuvarı, THM No. 1544.
[68]. Muzaffer SARISÖZEN, Köy..., s. 42.
[69]. TRT Repertuvarı, THM No. 79.
[70]. Ferruh ARSUNAR, Türk Müzik Folklorundan 3 Örnek Türkü, TFA, III (56), 3. 1954, s. 904.
[71]. Burhan TARLABAŞI, a. g. e., s. 59.
[72]. TRT Repertuvarı, THM No. 166.

 

 

 



anasayfa l notalar l sözler l bağlama l hikayeler l gönül verenler
halk müziği l ozanlar l yazılar l kitaplık l konser-tv l linklerimiz l görüşleriniz

Herhangi bir konuda yazışmak için: turkuler@turkuler.com